Bar Młyn

Banie Mazurskie założono w 1566 r. w ówczesnym starostwie węgorzewskim, na południowym krańcu strefy Prus Książęcych objętych osadnictwem litewskim. Już po trzech latach we wsi znajdowała się parafia i rozpoczęto budowę kościoła. Banie stały się lokalnym centrum rzemieślniczo – handlowym oraz administracyjnym (siedziba gminy). Z czasem nabrały charakteru niewielkiego miasteczka z szeroką ulicą w centrum, wzdłuż której rozpoczęto wznosić „miejskie” kamienice. Od początku XX w. przez wieś przebiegła linia kolejowa Węgorzewo – Gołdap. W 1947 r. opustoszałą po wojnie w znacznej mierze osadę oraz teren gminy zasiedlono przesiedleńcami w ramach Akcji „Wisła”. Obecnie ludność pochodzenia ukraińskiego stanowi około połowy ludności gminy. W 1939 r. w Baniach Mazurskich mieszkało 1973 osób, współcześnie – 1300.

Zabytki

W Baniach poza obiektami sakralnymi znajduje się kilka domów z początku XX wieku przy ulicy M. Konopnickiej.

Kościoły

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. św. Antoniego Padewskiego, jest to dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, zbudowany w latach 1566-74, szczyt wschodni z 1646 r., wieża z 1698 r., odrestaurowany w 1876 r. Kościół zniszczony był w 1945 r., odbudowany w latach 1975-1980 już jako katolicki. Wnętrze świątyni w stylu renesansowym. 

We wsi jest również cerkiew greckokatolicka, dawna kaplica baptystów z II połowy XIX w.

ROWEREM PO OKOLICACH

Szlak rowerowy Mazurska Piramida (47 km)

Banie Mazurskie- Rapa- Mieduniszki Wielkie- Budzewo Budry- Grądy Węgorzewskie- Popioły- Piłaki Wielkie- Grodzisko- Lisy- Banie Mazurskie – obiad w Barze „MŁYN”.

Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo

To najbardziej spektakularny projekt rowerowy, jaki do tej pory zrealizowano w Polsce. To ponad 2000 km specjalnie wytyczonej trasy (trasa główna 1887,5 km, trasy łącznikowe i boczne: łącznie 192 kilometry), którą od początku do końca przygotowano po to, aby dawała radość podróżowania i poznawania. Szlak wiedzie przez pięć województw wschodniej Polski (warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie i świętokrzyskie). Już samo poznanie każdego z nich z osobna stanowi niezwykłe doświadczenie, a poznanie ich wszystkich zdaje się być jak czytanie wspaniałej baśni.

CIEKAWE MIEJSCA

Piramida w Rapie

Niedaleko Bań Mazurskich 9 km drogą na północ w miejscowości Rapa odkryjemy przedziwną budowlę. Po prawej stronie drogi, przed wsią, ok. 250m od asfaltu stoi piramida. Jest to naprawdę warty obejrzenia oryginalny grobowiec, który powstał na początku XIX wieku za przyczyną barona Friedricha von Fahrenheita i tym samym jest śladem świetności tego rodu. Historia tej "piramidowej" architektury kryje wiele tajemnic. Gospodarz rezydencji, wspominany Friedrich, pasjonował się kulturą i osiągnięciami starożytnego Egpitu - stąd kształt piramidy. Ale pod jakim impulsem został zbudowany grobowiec. Legenda głosi, że w rodzinie Fahrenheitów w pewnym momencie zapanowały niesnaski Pani Fahrenheit, chcą pogodzić dynastię, przygotowała uroczysty obiad. Niestety, skutkiem tego siedmiu członków rodziny śmiertelnie zatruło się grzybami. Ciała zostały złożone do grobowca. Jednak nie rozkładały się, a mumifikowały. Po latach piramidę zaniedbano. Dopiero w ostatnich czasach, kiedy ożywił się ruch turystyczny wokół tego miejsca, przycięto las, zamurowano wejście, w okna wstawiono kraty, a rozrzucone zwłoki ułożono w trumnach.

Zespoły dworsko-pałacowe

W gminie Banie Mazurskie znajdują się liczne zespoły dworsko-pałacowe, często pochodzące z XVIII czy XIX wieku, obecnie zamieszkałe przez tutejszą ludność. Do najwspanialszych należy zaliczyć dworek w Zakałczu Wielkim. Pod ową miejscowością, pośród zapomnianego cmentarza ewangelickiego, ukryta jest kaplica rodziny Steinertów z kryptą grobową. W odróżnieniu od piramidy w Rapie, grobowiec w Zakałczu Wielkim przypomina duży sześcian. Wewnątrz złożone są dwa ciała. Jedno z nich należało do Marthy Steiner. Trzeba też wspomnieć o starogermańskich freskach zdobiących wewnętrzne mury. Jako jeden z nielicznych obiektów uniknął dewastacji ludzkiej. Na jego niekorzyść wpływały tylko czas i czynniki klimatyczne m.in. wiatr, woda, słońce.

Puszcza Borecka

Nasza miejscowośc leży w okolicach Puszczy Boreckiej to jedna z najbardziej odludnych i rzadko odwiedzanych części Mazur. Wśród lasów Skaliskich i wysokich Gór Klewińskich leży wieś Ściborki. Tutaj swoją siedzibę, w starej drewnianej chałupie, ma Dariusz Morszczyn „Biegnący Wilk” założyciel „Republiki Ściborskiej”, którą warto odwiedzić.